در حال حاضر، شبکه‌های اجتماعی از محبوب‌ترین وب‌سایت‌های اینترنتی هستند. فیسبوک بیش از یک میلیارد کاربر و اینستاگرام و توییتر هر کدام صدها میلیون کاربر دارند. به طور کلی شبکه‌های اجتماعی براساس ایده‌ی اشتراک پست‌ها، عکس‌ها و اطلاعات ساخته شده‌اند. همچنین آن‌ها امروزه به تالار گفتگویی برای سازماندهی و سخنرانی تبدیل شده‌اند که هر یک از این فعالیت‌ها می‌تواند به‌صورت مخفی و نام مستعار انجام شود.
بنابراین، سوالات زیر هنگام استفاده از شبکه‌های اجتماعی اهمیت بالایی دارند:
چگونه می‌توانم ضمن محافظت از خود با این سایت‌ها ارتباط برقرار کنم؟ حریم خصوصی اصلی من؟ هویت من؟ تماس‌ها و انجمن‌های من؟ می‌خواهم چه اطلاعاتی مخفی باقی بماند و از چه کسی؟
اگر شما فعال حقوق بشر هستید، ممکن است با توجه به موقعیت‌تان، لازم باشد که از خود و یا همکاران‌تان در برابر شبکه اجتماعی، سایر کاربران سایت یا هر دو محافظت کنید. در ادامه نکات امنیتی لازم جهت حفاظت از امنیت و حریم خصوصی خود در شبکه‌های اجتماعی را می‌توانید دنبال کنید.
نکات مرتبط با ایجاد حساب کاربری
آیا قصد دارید که از نام اصلی خود استفاده کنید؟ برخی از سایت‌ها، اصطلاحاً «سیاست‌های نام واقعی» دارند اما با گذشت زمان، این موارد اهمیت و موضوعیت خود را از دست می‌دهد. اگر نمی‌خواهید هنگام ثبت‌نام در یک سایت شبکه اجتماعی از نام واقعی خود استفاده کنید، این کار را انجام ندهید.
هنگام ثبت‌نام، اطلاعاتی را که به آن‌ها نیاز نیست، ارائه نکنید. اگر می‌خواهید هویت خود را پنهان کنید، از آدرس ایمیل جداگانه استفاده کنید و شماره تلفن خود را وارد نکنید. به کمک این اطلاعات (آدرس ایمیل و شماره تماس)، به‌صورت جداگانه امکان شناسایی هویت شما وجود دارد و می‌توان حساب‌های مختلف شما را به هم ربط داد.
هنگام انتخاب عکس یا تصویر پروفایل، مراقب باشید. علاوه بر فراداده‌ای که ممکن است شامل زمان و مکان عکس‌برداری باشد، خود تصویر نیز می‌تواند اطلاعاتی را ارائه دهد. پیش از انتخاب عکس، بررسی کنید: آیا این عکس در خارج از خانه یا محل کار شما گرفته شده است؟ آیا آدرس یا علائم خیابانی در آن عکس قابل مشاهده است؟
توجه داشته باشید، ممکن است به هنگام ثبت‌نام، آدرس IP شما ثبت شود که می‌تواند منجر به شناسایی نشانی دقیق شما شود.
یک رمزعبور قوی انتخاب کنید و در صورت امکان، احراز هویت دوعاملی از طریق برنامه‌های احراز هویت را فعال کنید.
مراقب سوالات بازیابی گذرواژه همچون «در کدام شهر متولد شده‌اید؟» یا «نام حیوان خانگی شما چیست؟» باشید؛ زیرا پاسخ آن‌ها را می‌توان از جزئیات منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی شما استخراج کرد. بهتر است پاسخ‌های بازیابی رمزعبور را اشتباه انتخاب کنید. یکی از راه‌های خوب برای به‌خاطر سپردن پاسخ سوالات بازیابی رمزعبور، انتخاب و استفاده از پاسخ‌های غلط برای امنیت بیشتر است. همچنین شما می‌توانید با یادداشت کردن پاسخ‌های انتخابی خود، در یک پلتفرم مدیریت رمزعبور ریسک فراموشی آن‌ها را به حداقل برسانید.
بیانیه حفظ حریم خصوصی در شبکه‌های اجتماعی و وب‌سایت‌ها
اطلاعات ذخیره شده توسط اشخاص ثالث، تابع سیاست‌های خود آن‌هاست و ممکن است برای اهداف تجاری یا اشتراک‌گذاری با شرکت‌های دیگر مانند شرکت‌های بازاریابی، مورد استفاده قرار گیرند. درحالی‌که خواندن سیاست‌های حفظ حریم خصوصی، تقریباً یک امر زمان‌گیر و غیرممکن است، بخش‌های مرتبط با نحوه استفاده و به‌اشتراک‌گذاری داده‌های شما یا نحوه پاسخگویی سرویس به درخواست‌های اجرای قانون، بهتر است که خوانده شود.
سایت‌های شبکه‌های اجتماعی، معمولاً کسب‌وکارهای انتفاعی هستند و غالباً اطلاعات حساس بیشتری را فراتر از آنچه شما صریحاً ثبت می‌کنید، جمع‌آوری می‌کنند. مانند کجا هستید، به چه چیزی علاقه دارید، به کدام تبلیغات واکنش نشان داده‌اید، سایر وب‌سایت‌هایی که بازدید کرده‌اید.
مسدود کردن کوکی‌های شخص ثالث و استفاده از افزونه‌های مسدود‌کننده ردیابی را در مرورگرهای خود مدنظر داشته باشید، تا مطمئن شوید اطلاعات اضافی به‌صورت منفعل به اشخاص ثالث منتقل نمی‌شوند.
تنظیمات حریم خصوصی خود را تغییر دهید
به‌طور خاص، تنظیمات پیش‌فرض را تغییر دهید. به‌عنوان مثال، آیا می‌خواهید پست‌های خود را با عموم کاربران به اشتراک بگذارید، یا فقط با گروه خاصی از افراد؟ آیا افراد می‌توانند با استفاده از آدرس ایمیل یا شماره تلفن شما را پیدا کنند؟ آیا می‌خواهید مکان شما به صورت خودکار به اشتراک گذاشته شود؟
با اینکه هر پلتفرم، تنظیمات منحصربه‌فرد خود را دارد، اما می‌توانید برخی الگوها را پیدا کنید.
تنظیمات حریم خصوصی «Privacy settings» معمولاً این امکان را به شما می‌دهند که تعیین کنید «چه کسی چه چیزی را می‌تواند ببیند؟» در این قسمت، تنظیمات مربوط به مخاطبان «عمومی»، «دوستانِ دوست شما»، «فقط دوستان» و غیره را می‌توانید تعریف کنید؛ همچنین موقعیت مکانی، عکس‌ها، اطلاعات تماس، برچسب‌گذاری (تگ کردن) و اینکه چگونه افراد می‌توانند پروفایل شما را در جستجوها پیدا کنند را می‌توانید ببینید.
تنظیمات امنیتی «Security Settings» یکی دیگر از گزینه‌های موجود در اغلب شبکه‌های اجتماعی است که امکاناتی مانند مسدود یا بی‌صدا كردن حساب‌های دیگر؛ بررسی تلاش‌های غیرمجاز برای ورود به حساب شما؛ چگونگی اطلاع‌رسانی درمورد وضعیت امنیتی حساب شما؛ تنظیمات ورود به حساب کاربری، مانند احراز هویت دوعاملی، نشانی ایمیل، تنظیمات گذرواژه، روش‌های بازیابی حساب و شماره تلفن پشتیبان را در دسترس شما قرار می‌دهد.
تنظیمات بررسی امنیت و حریم خصوصی «Security Checkup» یکی دیگر از گزینه‌های موجود در برخی از سرویس‌های آنلاین مانند فیسبوک و گوگل است که امکان بررسی قدم‌به‌قدم تنظیمات امنیتی به همراه نکات آموزشی را برای شما فراهم می‌سازد که توجه به این گزینه نیز به تمام کاربران این وب‌سایت‌ها توصیه می‌شود.
جداسازی پروفایل‌های اختصاصی
برای بسیاری از ما، تفکیک هویت حساب‌های مختلف بسیار اهمیت دارد. این امر می‌تواند برای وب‌سایت‌های همسریابی، پروفایل‌های کاری، حساب‌های ناشناس و حساب‌های موجود در جوامع مختلف اعمال شود.
دو نوع از اطلاعاتی که می‌بایست از آن‌ها مراقبت کرد، شماره تلفن‌ها و عکس‌ها هستند. به‌ویژه، عکس‌ها، می‌توانند حساب‌هایی را که قصد دارید، جدا از سایر حساب‌ها نگه دارید، به هم مرتبط کنند. این یک مسئله کاملاً رایج در مورد وب‌سایت‌های دوست‌یابی و پروفایل‌های کاری است. اگر قصد دارید ناشناس بودن خود را حفظ کنید یا هویت یک حساب خاص را از دیگران جدا نگه دارید، از عکس یا تصویری استفاده کنید که به صورت آنلاین از آن در جایی دیگر استفاده نمی‌کنید. برای بررسی، می‌توانید از کارکرد جستجوی معکوس عکس گوگل استفاده کنید.
سایر متغیرهای بالقوه و پیونددهنده برای مراقبت، شامل نام (حتی نام مستعار) و ایمیل شما هستند. اگر متوجه شدید که یکی از این اطلاعات در مکانی است که انتظار آن را ندارید، ترس و وحشت نداشته باشید. درعوض، فکر کنید به‌جای اینکه بخواهید تمام اطلاعات مربوط به خود را از کل اینترنت پاک کنید، فقط روی اطلاعات خاصی متمرکز شوید، اینکه در کجا هستند و در مورد آن‌ها چه کاری می‌توانید انجام دهید.
جدی گرفتن تنظیمات گروه‌های فیسبوک
گروه‌های فیسبوک بیش از پیش، مکان‌هایی برای اقدامات اجتماعی، حمایت و سایر فعالیت‌های بالقوه و حساس هستند، اما تنظیمات گروه می‌تواند گیج‌کننده باشد. درباره تنظیمات حریم خصوصی گروه‌ها بیشتر بیاموزید و با اعضای گروه کار کنید تا گروه‌های فیسبوک خود را خصوصی و ایمن نگه دارید.
توجه ویژه به تنظیمات گروه‌های تلگرامی
از آنجایی که استفاده از تلگرام در میان کاربران ایرانی، بسیار رایج بوده و گروه‌های تلگرامی، یکی از بسترهای پرطرفدار برای ارتباطات جمعی است؛ تا جایی که امکان دارد، تنظیمات گروه‌ها را خصوصی و محدود به اعضای آن نگه دارید. همچنین سعی کنید دسترسی دیگران به اطلاعات حساب کاربری تلگرام خود را از بخش تنظیمات امنیتی این پیام‌رسان، محدود کنید تا سایرین نتوانند به اطلاعات دقیقی درمورد شما، مانند شماره تلفن شما دسترسی پیدا کنند.
احتیاط در مواجهه با گروه‌های واتساپی
با توجه به ماهیت اصلی واتساپ، به‌عنوان پیام‌رسان و شیوه کارکرد آن، عضویت در گروه‌های واتساپی می‌تواند منجر به افشای کامل هویت شما شود. بنابراین، چنانچه قصد دارید در گروه‌های واتساپی عضو شوید، این موضوع را در نظر بگیرید که این اقدام می‌تواند امنیت شما را به خطر بی‌اندازد.
تمرین گروهی برای حفظ حریم خصوصی
به تغییر تنظیمات حساب‌های کاربری خود در شبکه‌های اجتماعی اکتفاء نکنید. گام دیگری را با دوستان و همکاران خود برای گفتگو در مورد داده‌های حساس و بالقوه‌ی یکدیگر که به‌صورت آنلاین می‌توان به آن‌ها دست پیدا کرد، بردارید.
حتی اگر حساب کاربری در شبکه‌های اجتماعی ندارید، یا حتی اگر از خودتان اطلاعاتی در شبکه‌های اجتماعی منتشر نمی‌کنید، دوستان شما همچنان می‌توانند موجب شناسایی ناخواسته شما شوند؛ موقعیت مکانی شما را گزارش دهند و ارتباطات خود را با شما عمومی کنند. محافظت از حریم خصوصی نه تنها به‌معنای مراقبت از خود، بلکه به‌معنای مراقبت از یکدیگر نیز است.